Waalrese bestuurscultuur verziekt !

Een ingekorte versie van dit artikel verscheen in weekblad De Schakel woensdag 20 maart 2019

In het ED van  zaterdag 15-3 stond een artikel  met de mededeling dat de Gemeenteraad van Waalre besloten heeft om een onafhankelijke adviseur in de arm te nemen, die de onderlinge verhoudingen en sfeer in de raad moet gaan onderzoeken. Al jarenlang zijn er signalen van gering onderling respect en felle aanvallen tussen personen en partijen en een gestold wantrouwen tussen coalitie en oppositie.

Als docent organisatiesociologie vraag je je dan af of er misschien sprake is van een algemeen maatschappelijk probleem dat ook in de Tweede Kamer en in de publieke debatten over de zwarte pieten en bijvoorbeeld de situatie op de Oostvaardersplassen naar voren komt. Leven we kortom in een meer gepolariseerde samenleving,  die zich bovendien kan bedienen van meer communicatiekanalen zoals via sociale media? Het antwoord daarop is zeker bevestigend en niet meer weg te poetsen of te onderdrukken. We moeten er maar aan wennen en ermee leren leven, toch? 

Een andere meer psychologische verklaring zou kunnen zijn dat deze uitwassen vooral voor komen bij bepaalde individuen, die misschien te weinig beschaving of cultuur hebben meegekregen in hun opvoeding en daardoor met gestrekt been tegenstanders persoonlijk aanvallen. Zoals Geert Wilders dat in het begin in de Tweede Kamer praktiseerde en de andere Kamerleden daarna verdwaasd achter liet. Hij speelde vaker op de persoon en niet op de inhoud. Dat kan de verhoudingen ook verzieken en dus zouden deze “rotte appels” moeten verdwijnen. Bij democratisch gekozen personen is dat echter niet gemakkelijk te realiseren en kan het daardoor dus nog lang doorrotten. De in het ED getoonde Twitter-berichten van raadsleden laten daarvan wel iets zien. Heropvoeding zou misschien soelaas kunnen bieden, al acht ik de succeskans niet erg hoog.

Een diep-psychologische verklaring zou kunnen zijn dat deze persoonlijke conflicten de naweeën zijn van de onopgeloste, maar wel aangestoken, verwoestende brand in het gemeentehuis van Waalre medio 2012. 

Gemeentehuis Waalre (foto: ANP/NU.nl) 

Zou het kunnen zijn dat raadsleden hier een vorm van PTSS (= post traumatische stress syndroom) aan overhielden en daardoor wat kortere “lontjes” hebben en meer direct en primair reageren? Dat zou misschien verdwijnen als er daders opgepakt en veroordeeld gaan worden? Helaas lijkt dat ijdele hoop na zeven jaar.  

Mijn persoonlijke overtuiging is een meer structurele verklaring voor dit probleem. De huidige politieke partijen  spelen al decennia een sleutelrol in de raad in wisselende constellaties. Ze komen elkaar steeds weer tegen soms vanuit de rol van coalitiepartij en soms als oppositiepartij. Oude ervaringen en frustraties spelen dan een onderhuidse rol en werken langere tijd door, zeker als de sleutelfiguren van deze partijen ook al decennia op een raadszetel zitten en er sprake is van een mogelijk zwakke voorzitter/burgemeester, de heer J. Brenninkmeijer. 
Het help ook niet voor de goede verstandhouding als een raadslid overstapt naar een andere partij. Dat lijkt dan op een scheiding en daarna toch in hetzelfde huis blijven wonen. Dat geldt ook voor raadsleden die officieel afscheid nemen en binnen een jaar weer terug zijn als raadslid!? 
Je zou kunnen zeggen dat er een houdbaarheidsgrens is overschreden en dat personen na een zeker aantal jaren hun zetel moeten afstaan.Dat brengt een frisse nieuwe stroom van mensen tot stand. Maximaal  acht jaar en dan wegwezen. Een dergelijk systeem hebben we echter volgens mij nog niet. Lees ook 
https://welzijnengezondheid.blogspot.com/2018/03/nieuwe-politiek-in-waalre.html

Burgemeester Jan Brenninkmeijer en D66 raadslid Joke Beuger

Cultuur- of gedragsveranderingen hebben een grotere kans van slagen als juist de onderliggende (bestuurs-)structuur aangepakt wordt en niet alleen die oppervlakkige gewoonten en uitingen, voortkomend uit waarden en overtuigingen die samen een cultuur vormen. 

 
In Waalre met 17.000 inwoners zijn er in de gemeenteraad 17 zetels, die verdeeld worden over 7 partijen. De huidige coalitie bestaat uit nota bene 5 partijen die samen 12 van de 17 zetels bezetten. Een overduidelijke meerderheid maar met zoveel verschillende partijen is het ook lastig om een duidelijk beleid te realiseren. In de landelijke politiek wordt al gezegd dat de huidige regering met maar 4 partijen al een unicum is en erg lastig. Dus op gemeentelijk niveau moet het nog erger zijn. De positieve kant daarvan is dat er veel en gedegen overlegd moet worden tussen partijen en dat niet één partij vrijwel alle macht naar zich toe kan trekken .                                    

Toch ben ik van mening dat de raad veel meer zou moeten gaan inzetten op burgerraadplegingen via enquêtes (huidige burgerpanel) en eventueel een vervolg W100- bijeenkomst, maar dan wel met bindende adviezen. 
Lees ook:  https://driegeleding.blogspot.com/2015/11/gemeente-waalre-houdt-burgertop.html

Vormen van een meer directe democratie hebben juist hun grootste kans op lokaal gemeentelijk niveau. Voorstellen en initiatieven die daaruit naar voren komen hebben een streepje voor omdat het uit de bevolking zelf komt en geagendeerd moeten worden. Coalitie en oppositie hoeven dan niet in hun traditionele rol te schieten en kunnen onbevangen deze acties en plannen tegemoet treden. Het doorbreekt de linies en biedt waarschijnlijk een basis voor nieuw vertrouwen.  

Als dat nog niet genoeg is kunnen we een volwaardige  gelote burgerraad gaan optuigen zoals David van Reybrouck die voorstelt en in het Duitstalige deel van België bezig is te realiseren.  
Lees ook: https://driegeleding.blogspot.com/2014/09/revitalisering-van-de-democratie-door.html
Relevant daarbij is ook het wetenschappelijke bewijs van het boek Wisdom of the Crowd, waaruit blijkt dat een willekeurige gemengde groep mensen tot de beste keuze komen. Zie ook
https://bedrijfskunde-economie.blogspot.com/2014/12/wisdom-of-crowd.html

Natuurlijk wens ik extern adviseur Leo Custers alle succes bij het verbeteren van de Waalrese bestuurscultuur en als burger van Waalre hoop ik vurig op een goed resultaat. Het is echter ook gemeenschapsgeld dat nu ingezet wordt om onderlinge geschillen te beslechten. Wat zou het effect zijn als raadsleden een deel van hun raadsvergoeding daarvoor beschikbaar stellen en zo de gemeenschap niet laten opdraaien voor deze extra kosten ?            

Lees ook: https://welzijnengezondheid.blogspot.com/2009/10/luchtkwaliteit-al-jaren-slecht.html

en https://welzijnengezondheid.blogspot.com/2010/11/grenscorridor-n69.html

https://welzijnengezondheid.blogspot.com/2010/09/inspraak-rondom-n69.html




Update 2020
Op dinsdag 18 februari brengt het Eindhovens Dagblad in een groot artikel de resultaten naar buiten van het niet geopenbaarde rapport van coach/adviseur Leo Custers, die ingehuurd werd door de Gemeente Waalre op voorspraak van raadslid Gerard Lammers.   De resultaten zijn niet verrassend maar wel bedroevend. Na vele gesprekken met afzonderlijke raadsleden en betrokkenen komt ook Custers tot de conclusie dat de bestuurscultuur in Waalre inderdaad verziekt en verstoord is. "De raad van Waalre is al een gesloten familie waar het met Kerst altijd ongezellig is" is een citaat uit het rapport. Alle raadsleden waren uitgenodigd voor de sessies om de bestuurscultuur te verbeteren, maar triest genoeg kwam de helft niet opdagen. Dat is precies waar ik al bang voor was en daarom heb voorgesteld dat de coach betaald zou worden door een bijdrage van de raadsleden zelf en niet uit publiek geld. De kansen op verbetering zijn in deze samenstelling van de raad niet erg groot.
https://krant.ed.nl/titles/eindhovensdagblad/7152/publications/9148/articles/1087918/39/1

Update Augustus 2020
In het Eindhovens Dagblad verscheen een artikel dat melding maakte van het feit dat de vier wethouders van Waalre hun vertrouwen in burgemeester Brenninkmeijer hadden opgezegd. Het is goed daarbij de bedenken dat de wethouders voorgedragen worden en partijen vertegenwoordigen die samen de beleidsbepalende coalitie vormen in de gemeente. Het zijn dus niet alleen de oppositiepartijen, die de burgemeester niet meer steunen, maar nu dus ook vrijwel de gehele gemeenteraad.
Brenninkmeijer heeft in januari 2020 aangegeven nog graag een tweede termijn van zes jaar aan te willen blijven. Een dag later had het ED weer een grote nieuwskop met daarin de mededeling dat er wel vanuit de bevolking van Waalre een brede steun is voor de burgemeester!?!
Dat maakt het dilemma voor Commissaris van de Koning van Noord-Brabant nog groter. Die greep daarom ook stevig in door de huidige burgemeester "tijdelijk" op non-actief te zetten en een "tijdelijke" maar ervaren vervanger daarvoor in de plaats te zetten die de schade moet gaan inventariseren. Deze nieuwe burgemeester Boelmeijer is een ervaren politicus, een oud Kamerlid en ex-burgemeester. Hij gaat zich inzetten voor het vertrouwensherstel in Waalre.   
Een gemeenteraadsbrede vertrouwensbreuk is echter niet gemakkelijk te lijmen.     

Nog verrassender is dat Waalre ook in 2020 weer in de top 25 van meest aantrekkelijke gemeenten van Nederland  is terecht gekomen. Veel natuur, goede voorzieningen etc.! De gemeentelijke ruzies en het gekonkel hebben daar kennelijk geen invloed op.