Geld en Bedrog

 

 

Onderstaand artikel is ook ingekort verschenen als opiniestuk in het Eindhovens Dagblad op vrijdag 14 nov. 2014 

In het toneelstuk “ -De verleiders-  door de bank genomen”, dat in november van 2014 door het land trekt wordt op pijnlijke en soms ook humoristische wijze duidelijk wat er fout zit bij banken en ons financiële systeem.

De voorstelling is ontstaan na twee jaar onderzoek door George van Houts, die veel boeken heeft doorgenomen van o.a. Willem Middelkoop en Ad Broere en op basis daarvan een toneelscript heeft gemaakt.  Deze werkwijze werd al eerder toegepast bij de twee vorige voorstellingen van deze vijf heren over de Vastgoedfraude en de AH-affaire (De val van een superman). Behalve dat de acteurs zeer ervaren en sterke karakters zijn willen ze nu vooral ook maatschappelijk relevante onderwerpen bespreken. 

 

De voorstelling begint met een soort monoloog waarin plechtig de net ingevoerde bankierseed wordt afgelegd. Daarin staat dat iedere bankmedewerker zich bewust moet zijn van alle belanghebbenden bij een bank en dat zijn niet alleen de managers, werknemers en aandeelhouders, maar vooral ook de klanten en het algemeen maatschappelijk belang.  Eerder hadden banken en financiële instellingen al een zorgplicht en dat betekent dat zij goed moesten zorgen voor hun medewerkers. Daar is nu de bankierseed bijgekomen zodat ook het belang van de klant centraal staat. Je mag geen producten op de markt brengen die de klant kunnen benadelen of in de financiële problemen kunnen brengen.    

Na deze bijna verheven mooie en goedbedoelde woorden komt de harde werkelijkheid in beeld in allerlei verschillende settings. De ene keer is dat de boardroom van een grote bank, de andere keer een gespeelde afscheidsreceptie van Sjoerd van Keulen (CEO van SNS-Reaalbank) die het stokje overdraagt aan zijn opvolger en met zijn boekje “Durf als deugd” laat zien waar zijn drijfveren liggen. Hij heeft de SNS-bank naar de beurs gebracht en enorme overnames gedaan met vastgoedportefeuilles die uiteindelijk de bank noodlottig werden en die daardoor gered moest worden door de Staat. Het stoere cowboyachtige gebral is als een leeg hol vat waarin ego en hoogmoed volop tieren.

 

Nog indrukwekkender is de nagespeelde onderhandeling over een bedrijfshypotheek met een zogenaamde hypotheekadviseur waarin de klanten opgezadeld worden met een veel te hoge aflossingsvrije beleggingshypotheek, gekoppeld aan torenhoge premies en provisies voor levensverzekeringen en koopsompolissen. Het is veel mensen in de zaal ook overkomen, getuige de heftige reacties.

Hoogte- of beter dieptepunt is het rollenspel van een afspraak in de bank. Het maakt pijnlijk duidelijk hoe een afdeling “Bijzonder Beheer” een ondernemer met een bedrijfskrediet helemaal klem zet. Het is het toppunt van een vorm van afpersing waar de maffia jaloers op zou zijn. Eenzijdig kredieten opzeggen, klanten opzadelen met verplichte taxatierapporten en marktonderzoeken en de kosten daarvoor afwentelen op klanten. Het is te bizar en ongeloofwaardig en toch is het vaker dagelijkse praktijk. Uit al deze situaties blijkt dat de zorgplicht of het klantbelang geen rol speelt en dat alleen de risico’s en de belangen van de bank voorop staan.  

Tussendoor krijgt het publiek ook een lesje economie en bankieren:

- Wat is geld ?

 

- Wat is een Centrale Bank?

- Hoe werkt geldschepping?

- Wat doet exponentiele groei door renteheffing?

- Wat is schuld?

- Wat is een Jubeljaar ?

- Wat is de BIS (Bank voor International Settlements) in Basel ?

Bij het begrip schuld wordt het boek :"Schuld" van David Graeber besproken. Die heeft het begrip bestudeerd gedurende onze 5.000 jaar durende geschiedenis. De conclusie is dat wij allemaal schuldenaren en schuldafhankelijk zijn geworden.

   

De regisseur en de acteurs proberen een gevoel van urgentie te creëren en op te roepen tot activisme: "We moeten de Zuidas in Amsterdam , waar het financiële hart van Nederland gelegen is, gaan bestormen" ! Zo hebben ze begin januari 2015 een burgerinitiatief opgestart om met voldoende handtekeningen de zekerheid te hebben dat het onderwerp in de Tweede Kamer moet worden besproken. Dus teken de petitie: www.burgerinitiatiefonsgeld.nu

In slechts drie dagen hadden ze meer dan 50.000 handtekeningen verzameld. Dat betekent dat de Tweede Kamer nu "gedwongen" wordt om dit onderwerp te bespreken. Het zou dan de 10e keer zijn dat burgers via een dergelijk initiatief een onderwerp hebben kunnen agenderen. De initiatiefnemers hopen dat er eerst nog een hoorzitting aan vooraf gaat, zodat de Kamerleden en financieel specialisten goed geïnformeerd zijn. Emile Roemer en de hele SP-fractie hebben de voorstelling ook gezien en voorgesteld om deze ook in de Tweede Kamer te laten spelen. Uiteindelijk zijn 120.000 handtekeningen opgehaald en ook ontvankelijk verklaard. Op 14 oktober 2015 zal de Tweede Kamercommissie Financiën het burgerinitiatief en de voorstellen bespreken met financieel specialisten. De initiatiefnemers mogen daar ook bij aanschuiven. 

Als oplossing stellen ze voor dat geldschepping in handen komt van de overheid en niet zoals nu in handen van particuliere banken. De meeste banken zijn in handen van een paar van de allerrijkste bankiers van deze wereld, zoals de familie Rothschilds, de Warburgs en de Rockefellers.  

In de voorstelling worden ook een aantal bijzonderheden onthuld over de BIS-bank in Basel. Deze "moeder of bank der banken" stelt de regels op waar alle banken wereldwijd zich aan moeten houden. Dit gebeurt echter volledig achter gesloten deuren. Er komen geen notulen naar buiten. Alle medewerkers van die banken staan boven de wet. Ze hebben immuniteit voor de wet, wat betekent dat geen enkele rechter ze vanwege hun beroep kan vervolgen. Normaal is deze onschendbaarheid alleen voorbehouden aan regeringsleiders.  Daarnaast zijn alle medewerkers volledig vrijgesteld van belastingen. Ook is het zo dat er geen enkele democratische controle plaats kan vinden bij de BIS. Zelfs de Zwitserse Staat kan niets doen. Het is een schimmig orgaan dat boven of buiten alle wetten is geplaatst. Onze voormalig president van de Nederlandse Bank Nout Wellink was jarenlang de voorzitter van de uitvoerende board. We weten ook niet wie de aandeelhouders van de BIS zijn, naast de nationale banken.       

Als alternatief moet er dus een staatsbank komen, die het monopolie heeft op geldschepping en geen rente hanteert. Dat betekent dus geen rente op schulden en maar ook geen rente op spaargelden.  Dit voorstel blijkt in de geschiedenis het Chicago-plan genoemd te worden en de bedenkers waren twee hoogleraren Henry Simons en Irving Fisher. In de jaren dertig is het bijna ingevoerd na de grote depressie. Daarna in de jaren zestig van de vorige eeuw opnieuw geprobeerd door J.F. Kennedy. Aangezien hij vermoord werd kwam ook aan deze poging een einde.      

De bespreking in de financiële commissie van de Tweede Kamer op 14 oktober 2015 verliep enigszins rumoerig. De vier initiatiefnemers van het burgerinitiatief kregen in het eerste blok gelegenheid hun standpunten te verduidelijken. In het tweede blok mochten de gevestigde partijen zoals o.a. de Nederlandse Bank hun zegje doen.                                                                                              De uiteindelijke reacties waren lauw en beloven niet veel goeds. Zelfs de SP, bij monde van Arnold Merkies, de financieel woordvoerder,  die heel open en positief is geweest in de aanloop naar deze bespreking hield de boot af. Hij beweerde dat het een goed idee is en dat de bijeenkomst ook nuttig was, maar dat het onder de huidige omstandigheden en door de Euro het niet haalbaar is of op zijn minst erg lastig om het geldstelsel te veranderen. Gezien het belang van dit voorstel zou je toch wat meer activisme mogen verwachten. Eerst de situatie tot op de bodem uitzoeken en alle mogelijkheden nagaan voordat je deze conclusie trekt.

 

Op woensdag 16 maart 2016 wordt de plenaire vergadering gehouden in de Tweede Kamer waar het onderwerp geldschepping besproken zal worden en waarbij minister Dijsselbloem aanwezig zal zijn. Dan zal blijken of er een meerderheid is die geldschepping als een primaire verantwoordelijkheid voor de overheid ziet. Geldschepping is namelijk een publieke zaak. Na de bespreking in de tweede kamer zijn een aantal moties ingediend. Twee daarvan haalden een meerderheid. De eerste motie vroeg om een onderzoek naar de introductie van een veilige bank. De andere motie vroeg om een onderzoek naar de werking van ons geldstelsel en zal uitgevoerd worden door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Zo'n onderzoek kan wel een jaar duren, dus ook een vorm van uitstel of misschien zelfs afstel. Wordt vervolgd.