CIA bracht democratisch gekozen premier en regering in Iran in 1953 ten val.
Nu 60 jaar later, is officieel bekend geworden via officiële documenten van de CIA dat de VS actief betrokken is geweest bij de staatsgreep tegen premier Mohammed Mossadeq van Iran/Perzië. Al in 2009 bekende de huidige president Obama ook al dat de VS actief betrokken was geweest bij het omver gooien van een democratische regering in Iran tijdens de Koude Oorlog .
Deze premier Mossadeq was zeer populair en via studies in Europa ook doordrongen van het liberale, democratische gedachtengoed. Hij wilde van Iran een vrij en onafhankelijk land maken en streefde naar een parlementaire democratie met slechts een symbolische functie voor de Sjah. Daarnaast streefde hij naar een onafhankelijke rechtstaat alsook een scheiding van staat en kerk/geestelijkheid. In 1950 richtte hij daarom ook een eigen liberale politieke partij op, “het nationaal front”.
Als verlichte liberaal had hij daarnaast ook oog voor de noden van de gewone bevolking. Als sociaal voelende politicus maakte hij een einde aan gedwongen arbeid, introduceerde hij sociale overheidsregelingen voor werklozen & arbeidsongeschikten en investeerde hij veel geld in publieke voorzieningen. Toch werd hij door het westen weggezet als nationalist. Dat kwam omdat hij in 1951 als premier en door het Iraanse parlement gekozen meteen de nationalisatie van de Anglo-Iranian Oil Company afkondigde. Dat was tegen het zere been van het westen die " liberalisering " bepleit om veel en goedkoop aan olie te komen.
In Iran werden al begin 1900 zeer grote olievoorraden aangetoond die belangrijk waren voor het Westen. Daarvoor werd al in 1901 een oliemaatschappij opgericht (Anglo-Iranian Oil), waar de Britten een meerderheidsaandeel in handen. Bovendien was contractueel vastgelegd dat 16% van de nettowinst terugvloeide naar de Iraanse schatkist en de rest verdween naar Groot Brittannië. Premier Mossadeq heeft geprobeerd opnieuw te onderhandelen met de Britten voor een andere winstverdeling maar dat leverde niets op. Na de voorgenomen nationalisatie op 1 mei 1951, besloten de Britten om alle Iraanse olie te boycotten en dat leidde tot een economische crisis in Iran. Men had niet genoeg opgeleide en gekwalificeerde eigen mensen voor de olieplatforms en installaties om de productie op peil te houden.
De Britten oefenden al vaker actieve invloed uit in Iran en verleende in 1925 steun aan de staatsgreep van de Sjah Reza Pahlavi, die westers georiënteerd was. Toen deze Sjah zich in de Tweede Wereldoorlog echter neutraal verklaarde , bezetten de Britten (samen met Rusland) uit woede Iran en dwongen Reza om af te treden en zorgden ervoor dat zijn zoon Mohammed Reza Pahlavi opvolger werd.
Aangezien ook de communistische partij in Iran, de Tuleg partij koos voor Mossadeq vonden de VS en GB het nodig om via hun geheime diensten om in te grijpen. Onder de bijzondere naam “Operatie Ajax” huurde de CIA een grote groep Iraanse misdadigers in om een opstand te beginnen in de hoofdstad Teheran. Er gingen verschillende gebouwen in rook op en er vonden uiteindelijk zo'n 300 mensen de dood. Toen het leger later de partij van de opstandelingen koos kwam er een eind aan het bestuur van de regering Mossadeq. Hij werd toen door een militaire raad veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf, die daarna werd omgezet tot 3 jaar gevangenis en een levenslange huisarrest. Mossadeq , een Perzische aristocraat en telg uit de Koninklijke Kadjarenfamilie heeft vele politieke functies tijdens zijn leven vervuld en overleed op 84-jarige leeftijd in 1967. Hij was een belangrijke politicus en was daarvoor werkzaam als advocaat en als docent aan Universiteit van Teheran.
De Sjah werd in 1953 weer hoofd van de regering, die de oppositie fel bestreed, de democratische rechten terugdraaide en dat duurde tot 1979. Toen nam de geestelijkheid (de ayatollahs) het roer over en dat is grotendeels nog steeds zo. Ook nu wordt Iran gezien als een land behorend tot “de as van het kwaad” (woorden van voormalig president Bush) vanwege hun inspanningen om voldoende kernenergie op te wekken en daarmee ook kernwapens te kunnen ontwikkelen. Als gevolg daarvan wordt het land nu ook nog veelal geboycot door het westen.
Het is veelzeggend dat politieke mooie “westerse” woorden over het belang van democratie en het zelfbeschikkingsrecht van landen opeens geen enkele betekenis meer hebben als geopolitieke en economische belangen een rol spelen. Dan zijn kennelijk alle middelen geoorloofd inclusief militaire, geheime acties waarbij ook onschuldige slachtoffers vallen.
De VS erkennen het Internationaal Gerechtshof niet en dus zijn ze nu moeilijk ter verantwoording te roepen en ook via de VN waar de VS een vetorecht hebben zal een veroordeling weinig kans maken.
Iedereen moet deze geschiedenis echter blijven onthouden en zich realiseren dat er in de afgelopen 60 jaar nog veel meer wereldwijde politieke omwentelingen zijn geweest, waar de VS en GB mogelijk bij betrokken zijn geweest. Denk onder andere aan Irak waar het ook ging om de belangrijke olievoorraden. Niet de massavernietigingswapens waren de reden voor een inval maar het feit dat Saddam Hoessein de olie niet meer in dollars wilde verkopen.
Lees ook een actueel artikel hierover. http://www.ninefornews.nl/duitse-journalist-vernietigend-boek/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten