Vrijheid- Gelijkheid- Broederschap

Visioenen van een nieuwe samenleving van M. Brasem 2008

- een boekbespreking

Onderstaand artikel is gepubliceerd in het tijdschrift Driegonaal, jaargang 31, nummer 5/6, december 2010

De auteur Martijn Brasem is een inmiddels 64 jarige, gepensioneerde stedenbouwkundig ingenieur die al in zijn werkzame leven in contact is gekomen met de antroposofie en in het bijzonder met de sociale driegeleding. Zo is hij ook betrokken geweest bij de oprichting van de Groningse Vrije School.

De in zijn werk opgedane ervaring, inzichten maar ook frustratie heeft hij verwerkt in een ebook. De sociale driegeleding wordt op een uitzonderlijk eenvoudige en heldere manier uitgelegd . Daarnaast geeft hij ook direct toepasbare oplossingen voor een aantal maatschappelijke problemen. In het boek vind je geen enkele bronvermelding en daarmee hoopt de auteur een groot publiek te bereiken die er op een onbevangen manier kennis mee kan maken.
De opbouw van het boek is ook verrassend omdat het begint met een sprookje. Een sprookje over Hans, de molenaarszoon, die de wijde wereld intrekt. Om met de prinses te kunnen trouwen moet hij echter de drie draken van hebzucht, eerzucht en heerszucht bestrijden die het land in hun macht houden. Hij doet dat op een overtuigende manier, met als enige wapen het woord waarmee hij mensen overtuigt en tot werkelijk inzicht brengt.
In de inleiding daarna wordt verwezen naar de 200 jaar oude idealen van de Franse Revolutie die de grondslagen vormen voor een nieuwe samenleving. Brasem geeft daarbij aan dat de medicijnen voor maatschappelijke gezondmaking dus al lang bestaan, maar dat we de bijsluiter hebben verloren.
Hij benadrukt ook dat sociale driegeleding geen utopie is, maar dat we er meteen mee aan de slag kunnen gaan als we het maar willen.
Martijn eindigt het boek met Ptolemaeus, Copernicus en Galileï die het toen bestaande wereldbeeld op zijn kop hebben gezet, maar waarbij het lang heeft geduurd voordat de hele samenleving dit erkende. Een vergelijkbare kanteling maar nu van de maatschappijstructuur zal er weer moeten gebeuren. Een lonkend perspectief van een vitale, sociale en rechtvaardige samenleving ligt binnen handbereik. Daarvoor zullen we alleen “de leugens (en mythen) moeten ontmaskeren , het links-rechts of zwart-wit denken moeten verlaten zodat de kleur van het echte leven te voorschijn kan komen”.

Het ebook van zo’n ruim 130 bladzijden bevat 17 hoofdstukjes met vaak originele titels als: Natuurlijk Geld, Interest of Interesse, de tol van het lot, gezondheid sparen, grond is een grondrecht, slaafloze ondernemingen en belastingvrije belastingen. Brasem gebruikt de paradox en de omkering om het levende denken te prikkelen. Naast de hoofdtekst vinden we ook in het hele boek een doorlopende kolom waarin levendige voorbeelden worden uitgewerkt van gewenste situaties.
Zo vertelt Martijn het verhaal van een gevonden 5 Eurobiljet waarmee een groot aantal mensen hun schulden kunnen aflossen als het maar blijft rouleren. Direct moest ik denken aan de Bijbelse parabel van de 2 vissen en de 5 broden waarmee een groot aantal mensen gevoed konden worden. De wonderbaarlijke vermenigvuldiging bestaat echt in de economie.

Wat het boek naar mijn mening zo uniek en interessant maakt zijn niet alleen de heldere analyses en beschrijvingen, maar vooral de direct toepasbare praktische oplossingen. Als ervaringsdeskundige in de vastgoedsector weet hij als geen ander hoe maatschappelijk ontwrichtend de huidige onroerend goed- en huizenmarkt werkt. De speculatie en enorme waardevermeerdering van huizen en gebouwen zuigt het broodnodige geld weg uit de samenleving en schaadt de economie, het onderwijs, de wetenschap en de gezondheidszorg. Brasem komt met het simpele voorstel om mensen alleen een levenslang gebruiksrecht(pacht) te geven op huizen (en dus geen erfrecht) en het eigendom over te dragen aan een nieuwe organisatie, de Onroerende Zaak Centrale (OZC). De OZC zou volgens Brasem zelfs een private onderneming kunnen zijn. Met twee simpele wetswijzigingen zou de hele woningmarkt op een rechtvaardige manier geregeld kunnen worden. De 1e wet Voorkeursrecht geeft de OZC het eerste recht tot aankoop bij onroerende zaaktransacties. Een 2e belastingwet bepaalt dat inkomsten uit onroerende zaken voor 100% worden belast. De OZC krijgt daarbij een ongelimiteerde kredietruimte bij de Nederlandse Bank. Het gevolg is dat huiseigenaren het eigendom overdragen aan het OZC en zo de speculatie en handel in onroerend goed onmogelijk maken . Huizen worden simpelweg aan het economische verkeer onttrokken.

Een ander zeer prikkelend hoofdstuk gaat over de slaafloze ondernemingen.
Via een nieuwe rechtsvorm, de sociaal liberale onderneming (SLO), zou het onderscheid tussen werknemers en werkgever/eigenaar/aandeelhouders in een klap kunnen ophouden. Zelf zou ik daar eerder het begrip sociaal maatschappelijke onderneming (smo) voor gebruiken om duidelijk te maken dat ondernemingen dan geen privébezit en geen handelsobject mogen zijn.
Concreet betekent het dat de Nederlandse Bank de aandelen koopt van bedrijven en daarmee de oorspronkelijke eigenaars schadeloos stelt. Tegelijkertijd wordt er met de smo dan een aflossingscontract vastgesteld. De directie wordt benoemd door de OR en heeft daarmee het mandaat. De bedrijfsopbrengsten zijn voor alle medewerkers en de inkomens zijn gerelateerd aan de zwaarte van een functie met een minimum van 2 en een maximum van 12 . Een soort van Tinbergen norm.
Dus geen prestatieloze, elders ook parasitaire inkomens genoemd, inkomens meer voor de aandeelhouders of eigenaren.
Het totale bedrijfsinkomen kan blijvend worden ingezet voor de ontwikkeling van het bedrijf zelf. De noodzakelijke investeringen komen uit opgebouwde reserves, de pensioenreserveringen van de medewerkers en via bancaire leningen. Niet
meer van aandeelhouders. Het bedrijf is daarmee geworden tot een samenwerkingsverband van individuen die zich aaneengesloten hebben om werkelijk waar te maken dat het geheel groter is dan de som der delen.

Zo bevat het boekje een schat van concrete, direct toepasbare voorstellen over:
- de gezondheidszorg,
- een meer directe democratie met een referendum (met stemwaarde),
- drie geldkringlopen (anders dan het al bekende onderscheid tussen koop- , leen- en schenkgeld),
- een milieuladder voor producten en
- een poldermodel voor de economie (associatie).

Verder boeiende ideeën als:
- Geen ontwikkelingshulp meer maar de adoptie van landen.
- De Verenigde Naties die een grond- en delfstoffenagentschap beheert, want de aarde is van ons allemaal.
- Geen inkomsten- en vennootschapsbelasting maar alleen omzetbelasting (BTW).
- Een nieuw zorgverzekeringsstelsel met verschillende manieren van verzekeren voor vrijheidsziekten, lotsziekten en risicoziekten.
- Een inventief vernieuwend en houdbaar pensioenstelsel.
Voor alle maatschappelijke gebieden en problemen heeft de auteur direct toepasbare oplossingen.
Heel inspirerend zijn ook uitspraken als :
“Belastingen zijn een schenking aan jezelf en de medemens”,
“Het poldermodel hoort niet in de politiek maar in de economie thuis”,
“Geld is de afspiegeling van energie “,
“De belastingdruk moet voor iedere gelijk zijn in de vorm van een vast percentage en dus geen progressief stelsel”.
“In een samenleving circuleert geld in drie afzonderlijke kringlopen die met elkaar verbonden zijn: de Ontwikkelingskringloop, de Welvaartskringloop en de
Duurzaamheidskringloop”.
“We verdienen ons inkomen in een dienende, broederlijke rol, niet ten opzichte van onze collega´s, chef of baas, maar ten opzichte van al onze medemensen”.

Dit boek zou overal bediscussieerd moeten worden bij het vak maatschappijleer en breed uitgediept moeten worden in maatschappelijke, wetenschappelijke en politieke kringen!
Een onmisbaar meesterstukje voor alle mensen die de sociale driegeleding een warm hart toedragen.
Of in de woorden van de auteur zelf: “Het geestelijk eigendom berust bij de schrijver . Het is desalniettemin wenselijk dat de ideeën en voorstellen uit dit ebook openbaar worden gemaakt via mondelinge overdracht , fotokopie, email of internet” . Zie ook www.vrijheid-gelijkheid-broederschap.nl.
Met dit boek heeft Martijn Brasem de sociale impuls van de antroposofie een flinke duw vooruit gegeven. Niemand hoeft meer te roepen dat de sociale driegeleding alleen een interessante theoretische maatschappijvisie is. In dit boek kunnen we lezen hoe we het in praktijk kunnen brengen.