De Belastingdienst: Uitvoerder of Onderhandelaar ?
Iedereen kent inmiddels wel de slogan van de Belastingdienst:”Leuker kunnen we het niet maken maar wel gemakkelijker” .
De vraag is echter of dat ook wel de waarheid is.
Natuurlijk is het werk van de belastingdienst “niet leuk ”, omdat zij uitvoering geeft aan en naleving eist van (belasting-)wetten die door de overheid zijn vastgesteld. Leuk vin den we dat natuurlijk niet want het is een soort van gedwongen schenking en deze afdracht verkleint ons besteedbaar inkomen. As simple as that! Voor sommige bedrijven is het echter wel leuker! Steeds vaker komen er in de media berichten dat de Belastingdienst in een open sfeer gesprekken aangaat met bijvoorbeeld buitenlandse bedrijven. Dan is het niet alleen een kwestie van voorlichting geven over de wetgeving, maar wordt er ook belastingvermindering of zelfs vrijstelling gegeven. Natuurlijk willen we graag dat die bedrijven zich in Nederland komen vestigen. Daardoor lijkt het er steeds meer op dat de fiscus een soort van afdeling is van Buitenlandse of Economische Zaken. Dat kan toch echter niet de bedoeling zijn?
Als jij als individu een probleem hebt met de belastingdienst dan trek je meestal aan het kortste eind. Natuurlijk kun je voor bijzondere kwesties een rechter inschakelen als arbiter. Hetzelfde geldt voor het zakenleven voor zover het eenmanszaken of kleine bedrijven betreft. Zij hebben ook niet de economische of onderhandelingsmacht om uitstel of tijdelijke vermindering te vragen van vennootschaps- of omzetbelasting, laat staan op het gebied van sociale wetgeving. No way!
In de media zijn berichten opgedoken dat Philips ergens in het begin van 2000 of 2001een geheime afspraak had met de fiscus waardoor zij tijdelijk flink minder belasting hoefden te betalen. Een multinational is een zwaargewicht en van grote importantie voor de economie en de werkgelegenheid, dus dan lijkt enige coulance toch logisch!?
Natuurlijk zijn er omstandigheden denkbaar dat in moeilijke tijden de buikriem wat losser zou moeten kunnen, maar daarin is al voorzien. Vennootschapsbelasting wordt per slot van rekening alleen geheven als er winst gemaakt wordt. Het is zelfs zo dat de winst in een jaar niet volledig belast worden als er in voorgaande jaren verlies is gedraaid. Dat heet dan compensatieregeling. Dat lijkt toch alleszins redelijk en rechtvaardig, nietwaar?
Verder is het zo dat er bijzondere kosten opgevoerd mogen worden waardoor de winst boekhoudkundig lager wordt en er dus ook minder belasting geheven wordt.
Hier begint echter het mijnenveld want het probleem met multinationals is dat zij in vele landen activiteiten verrichten en ook met meerdere belastingwetgeving te maken hebben. Grondstoffen, onderdelen, halffabricaten en zelfs eindproducten reizen de hele wereld over en dat gebeurt allemaal tegen onderlinge verrekenprijzen. Het bedrijf probeert dat zo gunstig mogelijk te doen vanuit een welbewust eigenbelang. Voor de fiscus “a hell of a job“ om dat te controleren. Zo heeft de ING jarenlang haar corporate IT-diensten “ingehuurd” via Zwitserland, omdat men daar een zeer laag belastingtarief hanteerde. Slim, want het digitale verkeer en ook de dienstverlening is "footloose".
Het is echter niet logisch en ook niet rechtvaardig dat er “geheime” afspraken gemaakt worden. Wie mag dat niet weten: de belastingbetaler, de burger of de concurrentie? Waarschijnlijk dat laatste want dat zou rechtszaken kunnen opleveren omdat andere bedrijven kunnen claimen dat er sprake is van concurrentievervalsing. Terecht want voor ieder bedrijf moet er een “gelijk speelveld” zijn.
De Engelse Hoogleraar Devereux publiceerde eind augustus 2007 in de Financial Times de resultaten van een onderzoek naar de afdracht van vennootschapsbelasting van Engelse multinationals. Zijn conclusie: een derde van de grootste bedrijven betaalden helemaal geen belasting en de rest van de 700 bedrijven nauwelijks!
De pers kwam in actie en begin 2008 publiceerde de NRC de resultaten van een onderzoek naar belastingverplichtingen van multinationals. De conclusie luidde dat zij nauwelijks vennootschapsbelasting betalen.
Het belastingstarief voor bedrijven is de laatste jaren gedaald en bedraagt nog maar 25,5%.
In werkelijkheid bleek dat 23 AEX fondsen maar 16,8 % betaalden in 2006, toen de vennootschapsbelasting nog 29,6% bedroeg ! Iets meer dan de helft dus van de wettelijke eis.
De wetgever staat toe dat bedrijven extra aftrek kunnen krijgen, wanneer ze zich als een financiële instelling gedragen ten opzichte van hun buitenlandse dochterbedrijven. Via het rondpompen van geld in de vorm van leningen en daarover te betalen rentevergoedingen tussen moeder en dochterbedrijven krijgt men extra aftrek. Dat is echter geen core business van multinationals.
Door deze berichten wakker geschrokken kwamen ook Tweede Kamerleden in actie, want zij wilden het naadje van de kous weten. 
Zo vroegen ze bij de Staatssecretaris van Financiën om een volledig en transparant beeld van belastingafdrachten van multinationals.
Volgens de Wet openbaarheid van Bestuur (WOB) kun je dat zelfs opeisen.
De staatssecretaris (want die gaat over belastingen) reageerde daarop met de mededeling dat de belastingdienst “geen uitspraken doet over individuele gevallen”. Dat klinkt heel legitiem en beter dan ongrijpbare abstracte argumenten als in verband met de geheimhoudingsplicht of vanwege de staatsveiligheid kunnen wij deze gegevens niet verstrekken. Bij nader inzien is het echter helemaal niet legitiem. Hoezo hebben bedrijven een soort van privacybescherming? Voor burgers met hun rechten kun je je dat wel voorstellen, maar toch niet voor rechtspersonen!
Ik ken alleen de universele verklaring van de rechten van de mens en daarin staat nergens dat bedrijven, rechtspersonen dezelfde rechten hebben.
Na een aangenomen motie in de Tweede Kamer verschafte de toenmalige staatssecretaris de Jager wel enig inzicht. De totale betaalde belastingen van 23 Nederlandse multinationals, met een AEX-notering, bedroegen € 1,3 miljard over 2007. In 2006 bedroeg dat nog 17,9 miljard voor alle Nederlandse vennootschappen!
Het grootste deel van die € 1,3 miljard wordt opgehoest door drie grote banken ING, ABN/AMRO en Fortis die samen 900 miljoen betalen. Dus 400 miljoen blijft er over voor de andere multinationals waaronder Shell, Philips, Akzo Nobel, Unilever, DSM, ASML en de anderen. Een schijntje dus in het licht van de behaalde honderden miljarden winst!
Dus de conclusie kan niet anders luiden dan “the rich pay less”!
Terwijl deze MNO's zich zo graag profileren als Maatschappelijk Verantwoorde Ondernemingen zijn ze kennelijk weinig verantwoordelijk richting samenleving en belastingbetaler.
Voormalig minister Bos en staatssecretaris de Jager hebben de kamer echter beloofd om met nieuwe maatregelen te komen zodat multinationals ook hun evenredige (lees rechtmatige) belastingbijdrage leveren. In juni 2009 is dat echter nog steeds niet gebeurd, want er moet nog een consultatieronde plaatsvinden ?!
De kern van de zaak is echter dat de Belastingdienst een uitvoerende wetgevende taak heeft, namelijk belasting innen op een rechtvaardige manier, onder het motto “gelijke monniken, gelijke kappen”. Niks geen gesjoemel, niks geen dealtjes, maar gelijke regels en vooral transparant, want de belastingdienst is onderdeel van ons rechtssysteem.
Dan moet ik meteen weer denken aan die slogan van de belastingdienst , al zou die feitelijk nu moeten luiden "Leuker kunnen we het alleen voor multinationals maken en voor kleine bedrijven en burgers gemakkelijker"!
In een recente uitspraak (eind 2015) heeft de Europese Commissie de Nederlandse Belastingdienst eigenlijk op de vingers getikt. De (tot nu toe geheime) deal met het Amerikaanse bedrijf Starbucks, dat gevestigd is in Nederland (of beter gezegd postbusfirma), is als onrechtmatig beoordeeld. Dat betekent dat het bedrijf waarschijnlijk alsnog een flink hogere belasting moet gaan betalen. Andere multinationals zullen nu ook onder de loep gelegd worden. http://www.nu.nl/economie/4146465/brussel-noemt-nederlandse-belastingdeal-starbucks-illegaal.html
